Het dominicaanse tintje aan het pontificaat van Leo XIV

Paus Leo XIV mag dan augustijn zijn, de op 8 mei gekozen opvolger van Petrus heeft óók ervaring met de dominicanen. De Amerikaans-Peruaans geestelijke, geboren als Robert Francis Prevost, studeerde namelijk aan het Angelicum in Rome. Dat is de Pauselijke Universiteit van Sint-Thomas van Aquinodie onder leiding staat van de dominicanen.

De universiteit heeft zeer verheugd gereageerd op de verkiezing van paus Leo XIV. "Het was in deze hallen dat hij een belangrijk deel van zijn opleiding voltooide, waar hij zowel een licentiaat (1983) als een doctoraat (1987) in het kerkelijk recht behaalde. Dit solide academische pad, geworteld in de dominicaanse traditie, heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de theologische diepgang en het pastorale gevoel voor gerechtigheid dat hem nu begeleidt in het leiden van de universele Kerk", stelt de universiteit omwonenden.

Trots

"Het is een bron van diepe troost en trots om te zien dat een van onze oud-studenten tot zo’n hoge functie is geroepen. Deze gebeurtenis herinnert ons aan de grote waarde van de onderwijsmissie die aan het Angelicum is toevertrouwd en versterkt onze overtuiging dat serieus studeren, geleefd in het licht van het Evangelie en met een openheid voor de Geest, daadwerkelijk kan voorbereiden op het dienen van de Kerk met wijsheid, nederigheid en onderscheidingsvermogen.”

Prevost behaalde zijn doctoraatsgraad in het kerkelijk recht met een proefschrift over de rol van de lokale prior in de Orde der Augustijnen (OSA). In zijn doctoraat schrijft hij: “Er is in Augustinus’ opvatting van autoriteit geen plaats voor iemand die eigenbelang nastreeft of macht over anderen zoekt. Het uitoefenen van autoriteit binnen een christelijke gemeenschap vereist het volledig opzij zetten van eigenbelang en een totale toewijding aan het welzijn van de gemeenschap. Deze houding moet het uitgangspunt zijn voor een authentiek begrip van de rol van de plaatselijke overste.”

Bijzonder: paus Johannes Paulus II studeerde ook aan het Angelicum.

De oprichters van het instituut dat later het Angelicum zou worden, waren invloedrijk bij het opstellen van de encyclieken van de voorganger van paus Leo XIV, paus Leo XIII, met name Aeterni Patris (1879) en Rerum Novarum (1891). De inhoud van deze encyclieken werd sterk beïnvloed door Tommaso Maria Zigliara, die van 1870 tot 1879 professor was aan het College van Sint-Thomas, de voorloper van het Angelicum.

Zigliara speelde een sleutelrol bij de voorbereiding van beide encyclieken. Hij stond bekend om zijn inzet voor de herleving van het thomisme en werkte actief mee aan het filosofisch en sociaal denken van de Kerk in de late 19e eeuw. Hij bepleitte voor een terugkeer naar het gematigde realisme van Thomas van Aquino, als alternatief voor zowel het traditionele fideïsme als de extreme vormen van rationalisme die in zijn tijd opgang maakten.

Over de invloed van de doctor angelicus op de theologie van de paus is Thomas Joseph White O.P. (Amerikaanse rector van het Angelicum) duidelijk: zijn doctoraatscriptie in het kerkelijk recht heeft geen thomistische inslag, maar de Spaanse dominicaanse kerkjuristen die hem begeleidden gingen wel uit van de principes van sint Thomas. Daarnaast geeft hij aan dat vanuit historisch perspectief de bevordering van Thomisme (scholastiek) en de sociale leer van de kerk door Paus Leo XIII niet gescheiden moet worden: “Leo XIII beschouwde de hernieuwde studie van Thomas van Aquino en de klassieke wijsheid als relevant voor de moderne wereld, juist om de bevordering van de mensenrechten en de waardigheid van de menselijke persoon binnen de katholieke sociale leer te ondersteunen.”