Niet gelijk in oplossingen schieten, maar nabij zijn. De ander tegemoet lopen in plaats van deze in de steek te laten. Een hand uitreiken in plaats van ermee te slaan. Werk maken van vrede begint met echt luisteren naar de stemmen in conflictsituaties. Door de ander oprecht proberen te begrijpen, voelt de ander zich gezien en verander ikzelf door het appel dat op mij wordt gedaan.
Echt luisteren, dat klinkt eenvoudig, maar dat is het niet. Ik betrap mezelf ook erop dat ik regelmatig al een oordeel vorm zonder dat ik de ander oprecht probeer te begrijpen. Maar ik kan altijd weer opnieuw beginnen te leren luisteren.
Geweld eindigt waar liefde begint, niet andersom. Liefde begint niet pas waar wij erin slagen geweld te beëindigen. Geweld eindigt waar liefde begint, waar niet langer geprobeerd wordt geweld af te wentelen met nog meer geweld. Waar je met waardering naar de ander kijkt, ongeacht of de ander dit verdient. Waar leiders in oorlogsgebieden naar elkaar te luisteren. Opnieuw leren luisteren: dat is het werk van de liefde, die het geweld beëindigt.
Heb elkaar lief, horen we in het evangelie. Liefde is het kernwoord in de lezingen van dit weekend. De liefde waar Jezus over spreekt kun je niet verdienen; hoef je niet te verdienen. Je krijgt het, want je bent als mens deze liefde waard. De liefde wordt ons aangereikt. De liefde waarmee Jezus was vervuld, kwam niet uit de lucht vallen. Aan de oorsprong staat degene die Jezus de Vader noemt. God kijkt met waardering naar mensen. Als geen ander heeft Jezus deze liefde gevoeld. Hij bleef in deze liefde met de Vader verbonden. Jezus zegt daarbij: “Niet jullie hebben mij uitgekozen; nee, ik heb jullie uitgekozen” (Joh 15, 16). Jezus wil hiermee zeggen dat hij de bron van liefde is voor zijn leerlingen, voor degenen die hij ontmoet, en ook voor ons.
Zo ook spreekt Johannes: “Niet wij hebben God liefgehad maar Hij heeft ons liefgehad” (1 Joh 4, 10). Waar het de liefde betreft, zijn wij op de eerste plaats ontvangers. Wij kunnen alleen maar van de liefde weten, als een ander ons aanvaardt zoals we zijn. Zo laat Gods liefde zich zien. God hééft niet alleen liefde, en gééft niet alleen liefde, maar God ís liefde. God is de bron van liefde (1 Joh 4, 8). Johannes gebruikt het woordje agapè. Agapè betekent dat Gods liefde dóórstraalt in mensen in de liefdevolle zorg voor medemens en God. Een liefdevolle zorg aan iedereen, zonder onderscheid. De evangelisten spreken over deze liefde omdat Jezus van Nazareth hun die liefdevolle zorg voorleeft. Hij aanvaardt de mensen zoals ze zijn, als zijn vrienden. Van daaruit kan Jezus ook het gebod doorgeven: “Heb uw naaste lief als uzelf: ik ben de Heer” (Mt 22,37-40).
Heb elkaar lief. Jezus is een vreugdevol persoon en wil die vreugde delen met zijn leerlingen. Jezus legt hen uit hoe zij deze vreugde op hun beurt kunnen delen met anderen: door in zijn liefde te blijven en elkaar lief te hebben. Liefdevolle zorg voor elkaar is hèt kenmerk voor hen die in Jezus geloven en hem volgen. Liefde is als een stroom die bij God begint, in Jezus mens van vlees en bloed is geworden, in hem opborrelt, en het hart en de bloedsomloop is van onze geloofsgemeenschap. Zo wil Hij dat zijn leerlingen, wij dus, in hem verbonden blijven, niet door eindeloos over hem te praten, maar door hem te doen: zichtbaar in liefdevolle zorg voor elkaar
Als we om ons heen kijken en ook bij onszelf te rade gaan, dan zien we dat elkaar liefhebben zonder onderscheid niet altijd vanzelfsprekend is. Zien we dat geweld met geweld wordt afgestraft, dat er onderscheid gemaakt wordt op rassen en talen, culturen, seksuele geaardheid en dat het erg moeilijk is om elkaar oprecht te begrijpen. Het gebod van de liefde lijkt niet altijd vanzelfsprekend en dat terwijl we beseffen dat liefde zonder onderscheid de basis is van en voor elke samenleving. Liefde uit zich in respect, in zorg, in inzet, in aandacht, in waardering, in luisteren, kortom in de vele mensen die de wereld leefbaar maken voor iedereen. Moge het zo zijn.