Lucas noemt deze uitspraken gelijkenissen, maar de eerste “Kan de ene blinde de andere blinde leiden? Vallen ze dan niet samen in een kuil?” is een retorische vraag. Zich laten leiden door een blinde is toch geen goed idee! Maar welke blindheid bedoelden Jezus en Lucas dan? In elke gemeenschap zijn er leden die zichzelf onterecht wijs en onderlegd vinden, en het wordt echt lastig als ze anderen die ze onbekwaam vinden, betuttelen. De vergelijking over de splinter en de balk sluit hierbij aan. Je moet er eerst voor zorgen dat je zelf klaar en helder ziet voor je iemand beoordeelt en raad geeft. Wie niet kritisch staat tegenover zichzelf en anderen de les spelt is een ‘oordeeloompje’. Pieter Oussoren, de vertaler van de Naardense Bijbel, smeedde dit neologisme ‘oordeeloompje’ om het woord hypocriet te vertalen. In hypocriet zit het woord kritiek. De hypocriet, het ‘oordeeloompje’, staat al klaar met zijn oordeel vóór hij zichzelf kritisch heeft bekeken. Het oordeeloompje heeft geen zelfkennis en mijdt zelfkritiek.
Jezus maakt ook een gelijkenis vanuit de landbouw. Hij werkt op poëtische wijze de gedachte uit dat goede bomen goede vruchten geven en elke boom zijn eigen vruchten geeft. De vrucht, het fruit, is de klassieke manier in de Bijbel om over de woorden en daden van de mens te spreken. Jezus werkt de gelijkenis verder uit: de boom staat voor de mens en zijn hart, zijn schatkamer. In zijn hart overweegt en beslist de mens. De woorden en daden van de mens zijn de vruchten van zijn hart. Uit die woorden en daden zal dan ook blijken of het hart goed of slecht is.
