Article header background
Terug naar overzicht
Ineke van Cuijk
image

Eerste zondag in de Veertigdagentijd

Veertig dagen de woestijn:
afzien en bezinnen,
waken voor gerechtigheid,
vrede die wij winnen,
ons voedsel meer dan brood,
de opstand uit de dood,
het leven vinden
.
Kees Pannekoek, Het gaat om wat stroomt, blz. 38

image

In de eerste lezing van vandaag worden de grote heilsfeiten van het volk Israël in een notendop verteld: de aartsvaders, het verblijf in Egypte en de onderdrukking daar, de uittocht, de barre tocht door de woestijn en het uitzicht op de intocht in het land van melk en honing. En deze heilsfeiten vormen als het ware een geloofsbelijdenis van het uitverkoren volk bij het offeren van de eerste vruchten van de oogst. Een dank- en eerbetoon aan de Eeuwige. Door de korf met veldvruchten naar het heiligdom te brengen erkent het volk dat de Eeuwige hen gezegend heeft. De opbrengst van deze grond zijn de vruchten van de grond die geschonken is! Door deze handeling blijft het volk zich bewust van zijn afhankelijkheid. In de eigen geschiedenis van het volk openbaart God zich als Diegene die zijn volk op handen draagt. Wat leeft in je hart en hoofd wordt tot uiting gebracht in dit offer. Paulus verwoordt het mooi in zijn Romeinenbrief. Net als in psalm 91: ‘wie onder de hoede van de Allerhoogste woont, wie in de schaduw van de Almachtige vertoeft mag zeggen: mijn toevlucht, mijn vesting, mijn God, in U stel ik vertrouwen. Dit gegeven doordesemt de teksten van vandaag.

In het Evangelie maakt Jezus, net als het Joodse volk in de veertigjarige woestijntocht, een beproeving door in de veertig dagen die Hij in de woestijn doorbrengt. Zo komt ook Jezus na zijn doortocht door het water van de Jordaan, in de woestijn terecht. En daar wordt Hij voor keuzes gesteld. De duivel vertolkt de verlokking van de vleespotten van Egypte in de vorm van valse Messias verwachtingen die leefden onder het volk in de tijd van Jezus.

Leven in een woestijn kan een zware tijd zijn. En moe en uitgeput kunnen allerlei gedachten, visioenen tot je komen. Vaak stemmen die aanzetten tot gedachten die niet zo zeer van God lijken te komen maar ‘duivelse krachten’ kunnen zijn. De duivel in het Evangelie sleept Jezus van hot naar her: van de woestijnvlakte naar een hoge berg en van de berg naar het dak van de tempel in Jeruzalem. Van hoog naar laag, van woestijn naar stad, van honger naar verzadiging, van macht naar vervulling en van verwachting tot aanbidding. Bekoringen en verleidingen in alle soorten en maten. Alles wat het leven te bieden heeft, wordt hier aan Hem getoond.

Bij deze beproevingen speelt de duivel in op het persoonlijke: als je naar mij luistert heb jij geen honger meer, jij krijgt alle macht. Maar Jezus zoekt iets heel anders: Hij rekent niet naar zichzelf toe.

Hij blijft in relatie met God de Vader staan – alles begint en eindigt met liefde.

image

In Museum Arnhem is op dit moment een tentoonstelling van de schilder en grafisch kunstenaar Jan Mankes (1889-1920). Met name in zijn schilderijen spreekt hij een taal die geboren wordt uit stilte, verwondering, vreugde en een mystieke eerbied voor het geheim van gewone dingen. Hij schrijft zelf in een van zijn brieven: ‘ik zou wensen te schilderen, stille, doch zingende door, ja juist door die stilte’……Daarmee geeft hij aan hoe hij zijn artistieke roeping zag. Een recensent schrijft: ‘Hij schilderde stille dingen, en de dingen stil’. Als je ook op die tentoonstelling rondloopt valt een verstilde en serene houding op. Vanuit verwondering komt hij door het schilderen in een andere laag van bewustzijn. Een schilderij van een vogelnestje in de duinen: een gewoon vogelnestje: nee, zegt Mankes: ‘niets is gewoon’. Hij voelt een zuivere natuurmystiek en ervaart bij een wandeling in het ruime veld dat God hem tegemoet komt – ‘na bij de Vader’…… (Tijdschrift Speling /spreken over het geheim)

Op allerlei manieren kun je de Eeuwige ontmoeten.

Binnen en buiten – letterlijk en figuurlijk. Door het offeren van de eerste vruchten, door en in allerlei beproevingen, in kunst en gebed, in verhalen en liturgie vieren.

De Veertigdagentijd waarin wij nu weer leven kan ons uitdagen ‘de goede weg’ te zoeken. In onze onrustige maatschappij wordt het steeds belangrijker ook de rust te bewaren. Zoeken en kijken wat écht belangrijk is. Aftasten, ontdekken, wellicht een keer ‘neen’ zeggen op alles wat op je af komt. Kiezen voor anderen, in het groot of in het klein. In deze veertig dagen gaat Jezus ons voor op die weg, dient Hij als ons voorbeeld.

Jezus heeft vandaag zijn keuze bekend gemaakt: Hij wil geen wonderdoener zijn, geen heerszuchtige koning zijn met alle macht, geen hogepriester die bezit neemt van de tempel. Jezus kiest niet voor de kant van de machtigen!

Hij wil binnen het Verbond blijven, het Verbond van de Eeuwige met alle mensen. Hij wil meeleven en meelijden. Hij nodigt ons uit met Hem die weg te gaan.


Veertig dagen de woestijn

Kees Pannekoek, Het gaat om wat stroomt’, blz 38

Veertig dagen de woestijn:
vasten, vechten, bidden,
nachten die als dagen zijn,
zwijgen van de zinnen,
om onverbloemd en naakt
diep in het vlees geraakt,
zijn ziel te vinden.

Veertig dagen de woestijn:
kwade droomgezichten.
Zal hun duivelse venijn
deze mens ontwrichten?
Hij zal dat kwaad weerstaan
en vrij van aardse waan
op God zich richten.

Veertig dagen de woestijn:
afzien en bezinnen,
waken voor gerechtigheid,
vrede die wij winnen,
ons voedsel meer dan brood,
de opstand uit de dood,
het leven vinden.

image

Fotocredieten : iStock - unsplash Markus Spiskes - pexels Tom Swinnen