De bekendste in onze contreien is wellicht het schilderij van de kruisafneming van Rubens in de Antwerpse kathedraal. Op het zijpaneel wordt Simeon afgebeeld als een oude man die het kind Jezus draagt. Simeon een hoogbejaarde, dolgelukkig, zijn ogen ten hemel gegeven met een kleine spartelende baby in de armen. Hanna kijkt glimlachend, met een warme blik naar het kind dat zich in niets onderscheidt van andere baby’s. Maria lijkt er als jonge moeder met een mengeling van zorg en verwachting op toe te zien en Jozef zit geknield neer. Enkele omstaanders vragen zich af wat er gebeurt.
Opdracht van de Heer
Met deze bijzondere evangelielezing van Lucas sluit het liturgisch jaar de kerstperiode af. Wat een prachtverhaal vol wonderlijke ontmoetingen en onverwachte wendingen. Ongetwijfeld kent u ook wel enkele van de vele voorstellingen die hiervan gemaakt zijn.

Wat gebeurt er?
Als toeschouwers worden we meegetrokken in een heel intiem vreugdevol moment. Ook als je het verhaal niet zou kennen, word je onweerstaanbaar geraakt.
Door de liefdevolle relatie tussen verschillende generaties? De ontwapenende kracht van een weerloos kind dat onverhoopt zoveel geluk op de gezichten tovert? Het hoopvol perspectief dat in deze ontmoeting oplicht? Oude mensen die onverwacht toekomst zien?
De geniale Rubens is erin geslaagd om vanuit het kind Jezus dat ruimtelijk niet centraal staat en in zijn voorstelling nauwelijks plaats inneemt, een wonderlijke dynamiek te laten uitgaan. Een beweging die iedereen raakt en verbindt. Met zichzelf, met elkaar en met het mysterie dat dit concrete gebeuren overstijgt. Het volstaat hiervoor gewoon de blikrichting van de verschillende afgebeelde figuren te volgen. We worden als toeschouwer uitgenodigd om net als Jozef vol ontzag te knielen voor dit moment van openbaring ergens op een plekje in de tempel, in een hoekje van de wereldgeschiedenis.
In de Oosterse kerk heet deze dag het Feest van de ontmoeting.
Keren we terug naar het verhaal zelf dat zoveel kunstenaars geïnspireerd heeft.

Maria en Jozef gaan 40 dagen na de geboorte naar Jeruzalem om daar te doen wat de joodse traditie hen voorschrijft. Hun eerstgeborene toewijden aan God, hem vrijkopen van dienstplicht in de tempel en zichzelf reinigen door een offer te brengen. Voor de ouders een betekenisvol gebaar: ze vertrouwen hun kind toe aan de Heer van Leven en dood, aan God die zij als hun bevrijder leerden kennen.
Voor ouders is het ongetwijfeld diep ingrijpend om het kleine kind nu al uit handen te geven. Om ritueel te beamen dat dit kind een eigen bestemming heeft. Dat je het zorgzaam mag omringen maar niet sturen en nauwelijks kan beschermen. Om het toe te vertrouwen aan God. Want het heeft in het leven een heel persoonlijke roeping.
Een markante stap in de relatie ouders-kind, in de relatie ouders-God-kind.
Een dagelijkse routineklus in de tempel. Maar hierin breekt een nieuwe werkelijkheid open: heil voor alle volken toebereid, een licht dat een openbaring zal zijn voor de heidenen en een glorie voor uw volk Israël.
De wetsgetrouwe vrome Simeon herkent het en benoemt het: Hij zou de dood niet zien vooraleer hij de Messias van de Heer had gezien. Ook al moet hij daarvoor zijn verwachtingen bijstellen: de Messias komt niet als de gedroomde nationale leider maar als een kwetsbaar kind. En ook de hoogbejaarde profetes Hanna sluit zich hierbij aan en spreekt erover met allen die de bevrijding van Jeruzalem verwachten. Zowel Simeon als Hanna dragen het lange verwachten van het volk Israël in zich. Zij kunnen zien naar de toekomst, verwachtend tegen alle verwachting in.
Uiteraard is dit verhaal een compositie waarmee de evangelist Lucas een antwoord wil geven op de vele vragen van zijn gemeente over de messiaanse tijd. Is Jezus de lang verwachte Messias? Waarom dan leven ze nog altijd onder de heerschappij van Rome? Waarom zijn ze geen vrije burgers in hun eigen staat? Waarom heeft zijn komst maatschappelijk politiek niets veranderd?
Het hele kindheidsevangelie van Lucas tekent Jezus als de komst van licht in de duisternis. Toch lost het de duisternis niet geheel op. Er hangt over alles ook een bedreigende sfeer van tegenkanting en lijden. Het kind zal een omstreden teken zijn en ook door het hart van de ouders zal een zwaard gaan…
Vandaag zijn veel mensen angstig voor wat de toekomst brengen zal. De vele rampen ten gevolge van de klimaatopwarming, weten wat er zou kunnen en moeten gebeuren en vaststellen dat de politieke moed om dit te doen ontbreekt… oorlogen in alle continenten en ook dichtbij in Europa, terrorisme, cybercriminaliteit, de aanvallen op de sociale zekerheid…. Dit maakt dat we in één van de meest bevoorrechte delen van de wereld bang zijn voor wat komt. Het vanzelfsprekende vooruitgangsgeloof van de voorbije decennia is onderuitgehaald. Bovendien zien we op vele plaatsen machtige politieke messiassen opduiken, succesrijke mannen die beloven het volk te redden.
Wat stelt Lucas in dit evangelieverhaal hier tegenover?
Jonge ouders die hun kind met zorg initiëren in de eigen traditie en toewijden aan God, en aan zijn eigen roeping. Oude mensen die de hoop op een vredevolle en rechtvaardige samenleving blijven uitdragen en zich laten verrassen door een nieuw perspectief. Geen macht maar een kwetsbaar kind brengt toekomst. Zijn spoor mogen we volgen in de zorg en verantwoordelijkheid voor al wie en al wat kwetsbaar is.

Over Mozes wordt soms met medelijden gesproken, als over een man die droevig geëindigd is. Na 40 jaren zwoegen in de woestijn met een hongerig en morrend, soms opstandig volk bereikte hij eindelijk het beloofde land. Hij ziet het liggen: Gods belofte tastbaar en zichtbaar, maar zal zelf de drempel niet overgaan. Was dat een zuur einde? Ik denk het niet. De belofte van heil zien voor wie jou dierbaar is, aan kwetsbare mensen een blijde boodschap kunnen brengen en er zelf iets hebben mogen toe bijdragen. Ik kan mij geen treffendere definitie van diep geluk voorstellen. Daar komt in één beweging het ware, het schone en het goede binnen.
Een soortgelijke ervaring overvalt Simeon. Hij is vervuld van dat vooruitzicht van heil – door de ontmoeting met het kind Jezus bij zijn opdracht in de tempel: hij is klaar om te sterven. Bach slaagt er als geen ander in om die ervaring van schoonheid op een kritiek moment te verklanken. De melodie licht merkwaardig eenvoudig op vanuit een complex samenspel waarin ze ingebed ligt. Zij brengt de tekst tot leven en orde in chaos. Het is diepmenselijk en van alle tijden.

Copyrights : Lawrence Lew OP