Vijfde zondag van Pasen

Nu is God verheerlijkt in de Mensenzoon. Hij heeft zichtbaar gemaakt wie God eigenlijk is: niet een gewicht dat op anderen drukt en hen tot gedienstigen maakt, maar eerder een dienende liefde die afstand doet van alle vertoon, om dicht bij zwakke mensen te zijn en hén overeind te doen komen. Hij wil zijn kracht en zijn levensvreugde niet voor zichzelf houden maar delen met ons.

Als aanschouwelijke inleiding heeft Hij de voeten gewassen van zijn leerlingen. Waar de potentaten van die tijd onderworpen volken gebruikten als ‘voetsteun’ - door hun voeten te zetten op een voetbank waarop deze waren afgebeeld - , doet Hij zijn leerlingen verkwikt opstaan en zet Hij hén fris op hun voeten, door deze te wassen, nadat hij zijn bovenkleed – zijn waardigheid – heeft afgelegd.

Waar in de oude Schriften al stond te lezen dat Gods grootheid bestaat in zijn ontferming, heeft de Mensenzoon Jezus dit tot het uiterste laten zien. Hij zal aan het eind van zijn afscheidswoord bidden: ‘Ik heb uw naam verheerlijkt’- de naam die God meedeelde aan Mozes bij de brandende doornenstruik: ‘Ik zal er zijn, Ik daal naar jullie hulpgeroep af, ik trek met jullie op.’

Daarom zal ook het omgekeerde gebeuren: dat God Jezus zal verheerlijken.

De Eeuwige zal namelijk aan de dag laten komen, welke kracht er schuilt in de liefde die zich in Jezus kwetsbaar aan ons geeft en dicht aan onze huid komt: Gods aandrift zelf die in ons wil doordringen en vat op ons krijgen. Het is een kracht waardoor wij elkaar op een nieuwe wijze lief kunnen hebben: ‘zoals ik jullie heb liefgehad’, met meer liefde dan mensen van elkaar gewoon zijn. Het gaat om een ‘nieuw gebod’: een nalatenschap die tegelijk een opdracht is.

De liefde van de Heer wil vlees en bloed worden in mensen: ons aandrijven om onszelf ook zo in te zetten voor elkaar.

Verheerlijking en liefde zijn hier de sleutelwoorden.

Daarmee wordt gezegd dat liefde de alles overheersende macht zal zijn die het samenleven zal bepalen. Dat klinkt ongelooflijk op een moment dat het tegendeel in gang wordt gezet: verraad, en wel vanuit eigen kring - Hij met wie ik het brood deelde, zet mij een hak. Jezus heeft namelijk zojuist tot zijn leerling Judas gezegd: ‘Doe wat je van plan bent’ Hij zegt dit vanuit zijn eigen kijk op wat er gaat gebeuren. Wat er uitziet als verraad - uitgeleverd worden -, ziet Hij als zich geven – verbinding. Wat er uitziet als het uiteenvallen van gemeenschap, als de triomf van het kwaad, ziet Hij als de overwinning van de liefde, als de stichting van gemeenschap.

Hier wordt niet enkel gezegd dat er naast en tegenover het kwaad goedheid is, maar dat de kracht van de liefde midden in de ergste boosaardigheid aanwezig is. Midden in de schijnbare triomf van het kwaad waarin de een de ander opoffert overwint de liefde die zichzelf opoffert omwille van de ander.

Grote geladen woorden zijn het die hier klinken. Kunnen die wel landen in een tijd dat tegenstellingen de boventoon voeren - zo anders dan toen de Muur viel en verbindende krachten aan het werk schenen? Ja, toch; juist in moeilijke tijden kunnen we op een wonderlijke manier geraakt worden. Timothy Radcliffe o.p. beschrijft in een van zijn boeken hoe hij als magister van de orde vertoefde bij dominicaanse zusters in Ruanda - Hutu’s en Tutsi’s - kort na de genocide. Hij ervoer hoe de onderlinge gemeenschap van de zusters onder druk stond. Bij het zien van de verminkte kinderen die zij opvingen hield hij het niet uit; hij holde naar buiten en kon alleen maar huilen.

En toen vierden zij de maaltijd van de Heer. Broeder Timothy tekent op hoe deze een beleving werd van een wonderlijke tegenkracht: hoe de Heer het verraad dat de ander uitlevert aan de dood omzet in liefde die zichzelf geeft en anderen doet leven.

‘Dit is mijn lichaam voor jullie - wat ik ben aan jullie gegeven’

‘Dit is mijn bloed vergoten voor jullie’ - mijn levenskracht met jullie gedeeld.

De eerste lezing van deze zondag geeft aan hoe ‘het leven dat Hij geeft’ er uitziet: rondtrekkende predikers met niets dan hun getuigenis raken de harten van toehoorders. Het brengt mensen die gescheiden waren door taal, cultuur en maatschappelijke positie, samen in een gemeenschap waarin men elkaar ondersteunt en met elkaar deelt.

Meesters en slaven, joden en Grieken, belezenen en ongeletterden: ze zien elkaar. En het boek Openbaring geeft aan dat de macht van de liefde zo sterk zal doorzetten dat de krachten van de dood niet enkel bedwongen worden maar er helemaal niet meer zullen zijn – of ze nooit hebben bestaan! Het is dan één enkel Ik Zal Er Zijn.

Pasen viert een verborgen leven dat ongekende kracht in zich bergt. Het is zoals een medebroeder eens op Paasmorgen preekte:

‘Een leven zo geleefd en volbracht is zelfs door de zwaarste steen niet tegen te houden.’