Zesde zondag door het jaar

De laatste tijd, geef ik toe, vraag ik mij steeds vaker met Gerard Reve af: “Dat Koninkrijk van U, komt er nog wat van”? Het aantal oorlogen in de wereld lijkt alleen maar toe te nemen. De polarisatie in de samenleving groeit. Politieke tegenstanders bestoken elkaar met provocaties. Populisten hengelen naar de volksgunst door vreemdelingen en vluchtelingen als zondebokken aan te wijzen, als vijanden van het volk, want ‘eigen volk eerst’. De spanningen, conflicten en onderlinge haat in de samenleving nemen daardoor alleen maar toe. De politieke arena is een leeuwenkuil vol rivalen. Hoe zit het toch met die vrede van Christus?

Het evangelie van vandaag staat in schril contrast met deze sombere schets.
Het evangelie sluit daarbij aan op een in de Oudheid bekend adagium: behandel de ander zoals jezelf behandeld wilt worden. Jezus radicaliseert dit gebod. Hij breekt met het oudtestamentische devies van vergelding: ‘oog om oog, tand om tand’ en zegt “Heb je vijanden lief, wees goed voor wie jullie haten”. Jezus wil zijn leerlingen bijbrengen wat het betekent om te vergeven. Vergeven begint bij het letterlijk kwijtschelden van schulden aan hen die bij de leerlingen in het krijt staan. En daar blijft het niet bij, zelfs aan dieven en rovers moet worden welgedaan, vindt Hij. “Als iemand je bovenkleed afneemt, onthoud hem dan ook niet je onderkleed.” Confronterende aansporingen aan de leerlingen om radicaal uit de eigen comfortzone te stappen. Want, zo vervolgt Jezus, het is makkelijk om je vrienden en weldoeners lief te hebben, dat doen de zondaars immers ook. Nee, je moet geven, uitlenen, liefhebben zonder iets terug te verwachten van je vijanden. Dat is volgens Jezus de ethiek van het rijk Gods. En dan zullen jullie, zegt Hij, rijkelijk beloond worden door God, die immers zelf vergeeft en goed is voor zondaars en kwaadwilligen. Wees daarom barmhartig zoals God barmhartig is en vergeef, want dan zul je vergeven worden.

Deze aansporingen kunnen wereldvreemd overkomen.

Je kunt toch niet over je laten lopen?

Als je onrechtvaardig behandeld wordt, mag je toch je recht komen halen en een ander ter verantwoording roepen? En aan zo iemand, indien nodig, sancties opleggen?

De vraag stellen is hem beantwoorden.

Maar we moeten wat dieper graven voor een antwoord.

Het evangelie zelf graaft immers een spa dieper. Of het nu gaat om zaken van materieel belang of om andere zaken waarbij mensen bij elkaar in het krijt staan, vergeven betekent een radicaal nieuw begin maken in de onderlinge verhouding. Een streep zetten onder wat sinds Kain en Abel als een erfzonde op ons rust: de heilloze keten van naijver, vetes, conflicten, vendetta’s, oorlogen. Een streep eronder zonder alsnog een vergelding. Denk in dit verband aan de manier waarop de waarheidscommissie in Zuid-Afrika te werk ging na het einde van de apartheid. Niet voor niets zegt Jezus tegen Petrus op diens vraag of we misschien wel tot zevenmaal moeten vergeven: “Niet tot zevenmaal toe, zeg ik je, maar tot zeventig maal zeven.”(Mt 18,22). Kortom eindeloos vaak.

Vergeving betekent een radicaal nieuw begin maken dat breekt met de duivelskring van rivaliteit.

Daar is moed voor nodig, want het brengt ons in een onbekend gebied, met veel drempels. Is die moed mensen wel gegeven? Het antwoord hierop is ja, Jezus spoort immers zijn leerlingen er zelf toe aan en Hij vraagt niet het onmogelijke. Maar misschien is het antwoord ook wel nee. We kunnen het in elk geval niet op louter eigen kracht. We zijn er alleen toe in staat, als we, zoals het evangelie van vandaag zegt, kinderen worden van de Allerhoogste.

Zonder contact met de levende God lukt het niet.

Immers het is, zoals datzelfde evangelie zegt, God zelf die vergeving schenkt aan de kwaadwilligen. De nieuwheid die met die vergeving aan het licht treedt heeft alles te maken met de woorden uit het boek Openbaring: “Zie ik maak alle dingen nieuw” (Openb. 21,5). Opdat de vrede van Christus aanbreekt.

Copyrights : Lawrence Lew OP & iStock